Ελλήνων Πάσχα

Περιβόλι ανθισμένο και πολύχρωμο θυμίζει η Ελλάδα μας, απ` άκρη σ` άκρη, τις άγιες μέρες του Πάσχα. Κάθε γωνιά, κάθε πόλη και χωριό βάζει, με τα τοπικά του έθιμα, τη δική του πινελιά στον ιερό καμβά του Πάσχα. Ας παρακολουθήσουμε μαζί τις πιο λαμπρές λεπτομέρειες αυτού του πίνακα- ταξιδεύοντας και βιώνοντας, νοερά και κατανυκτικά, ως επίτιμοι καλεσμένοι μερικά από αυτά τα έθιμα:

Ζάκυνθος

Τη Μ. Παρασκευή, μεσημέρι, ο εσταυρωμένος διασχίζει όλη την πόλη σε μια περιφορά, όπου το πλήθος των πιστών ακολουθεί, δίνοντας μία ιδιαίτερα κατανυκτική ατμόσφαιρα. 

Η περιφορά του επιταφίου εκεί γίνεται τις πρώτες, πρωινές ώρες του Μ. Σαββάτου και ο Δεσπότης σηκώνει την Ανάσταση, με την ανατολή του ηλίου. Μόλις η καμπάνα ηχήσει, αφήνει ελεύθερα άσπρα περιστέρια, και από το καμπαναριό οι πιστοί που βρίσκονται εκεί, πετούν στο δρόμο πήλινα δοχεία. Αμέσως μετά οι πιστοί, από τα μπαλκόνια και τις αυλές τους, πετούν κι αυτοί πήλινα σταμνιά στο δρόμο. Επιβλητική και πραγματικά αναστάσιμη ατμόσφαιρα.

Κέρκυρα   

Όλες οι Φιλαρμονικές του νησιού (14 στον αριθμό) παίρνουν μέρος, την Κυριακή των Βαΐων στις 11.00 το πρωί, στην λιτανεία του σηκώματος του Αγίου Σπυρίδωνα. Έθιμο το οποίο κρατάει από το 1930, για να θυμίζει στους κατοίκους την απαλλαγή τους από το φοβερό λιμό της πανώλης που αποδεκάτισε τον πληθυσμό του νησιού το 1629.

Την Μ. Παρασκευή όλοι οι επιτάφιοι γύρω στις 9.30 το βράδυ, ξεκινούν την περιφορά με τους πιστούς, τις χορωδίες  και την μπάντα, να ακολουθούν υπό τους πένθιμους ήχους και τις ψαλμωδίες τους. 

Το πρωί του Μ. Σαββάτου, στην Παναγιά των Ξένων, πραγματοποιείται μία άλλη παράδοση, αυτή του τεχνητού σεισμού, αναπαριστώντας το μεγάλο σεισμό που περιγράφεται στο Ιερό Ευαγγέλιο. Με το τέλος της λειτουργίας, χτυπούν οι καμπάνες των εκκλησιών και αμέτρητα δοχεία πέφτουν από τα μπαλκόνια των σπιτιών. Το βράδυ του Μ. Σαββάτου, στην μεγαλύτερη πλατεία της Ελλάδος –την Άνω Πλατεία- γίνεται η Ανάσταση. Μοναδικό και μεγαλειώδες θέαμα, τα χιλιάδες κεράκια των πιστών που παρακολουθούν τη λειτουργία της Ανάστασης, σε συνδυασμό με τα παράθυρα των υψηλών κτηρίων, που φωτίζονται και αυτά με τα κεράκια των πιστών, που παρακολουθούν τη λειτουργία από τα μπαλκόνια τους. 

Κυριακή του Πάσχα στις 7.00 το πρωί, οι εκκλησίες βγάζουν την Ανάσταση με φιλαρμονικές, σχολεία, προσκόπους και χορωδίες. Και το μεσημέρι στο Ναυτικό Σταθμό Κερκύρας στο Νέο Φρούριο, χορός, μουσική και πλούσιοι μεζέδες κλείνουν παραδοσιακά την ημέρα. 

Το σούβλισμα του αρνιού δεν αποτελεί παράδοση για τους Κερκυραίους. Έτσι το μεσημέρι της Λαμπρής τρώνε σούπα κρεατικών, αυγολέμονο και αφού τσουγκρίσουν τα αυγά τους, κολλούν τα τσόφλια στις πόρτες τους ή τα πετάνε στους κήπους και τα περιβόλια για καλή κι ευλογημένη σοδιά.

Μυτιλήνη    

Ανάμεσα σε όλα τα πατροπαράδοτα έθιμα που πάνω κάτω όλοι γνωρίζουμε, αυτό που πραγματικά ξεχωρίζει και πρέπει να αναφερθούμε είναι η αναπαράσταση της Ανάστασης που ακολουθεί την Κάθοδο του Χριστού στον Άδη, που λαμβάνει χώρα στις εκκλησίες της Λέσβου. 

Τα μεσάνυχτα, λοιπόν, του Μ. Σαββάτου, αφού οι πιστοί και οι ιερείς έχουν γιορτάσει την Ανάσταση, επιστρέφουν στο Ναό όπου και αναπαριστάται η Κάθοδος του Χριστού στον Άδη. Ο επικεφαλής κληρικός, υποδυόμενος τον ρόλο του Ιησού, ανοίγει διάλογο με τον υποδυόμενο Άδη, προκειμένου να πάρει όλες αυτές τις ψυχές από το αιώνιο σκότος και το θάνατο και να μας χαρίσει την αιώνια ζωή. Πρόκειται για ένα δρώμενο που δεν αφήνει πραγματικά κανέναν –ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου- ασυγκίνητο. 

Λιβαδειά   

Με μεγάλη κατάνυξη όλη τη μεγαλοβδομάδα οι Λειβαδίτες τηρούν τα πατροπαράδοτα έθιμα με αποκορύφωμα αυτό του λάκκου. Πριν ξημερώσει, καλά -καλά και έχοντας έτοιμους πολλούς λάκκους με σωρούς ξύλα, βάζουν φωτιά με τη λαμπάδα της Αναστάσεως. Πυκνοί καπνοί ανεβαίνουν στον ουρανό, σκεπάζοντας ακόμη και τον ήλιο που μόλις έχει βγει για να ανατείλει. Όλη η πόλη τυλίγεται στους καπνούς και τα αρνιά τοποθετούνται στους λάκκους για το σούβλισμα, οπότε το γλέντι ξεκινάει και δε σταματά ως το απόγευμα με χορούς, μουσική και πυροτεχνήματα.

Χαλκιδική 

Ιδιαίτερα εντυπωσιακό και μοναδικό, το τοπικό έθιμο «του μαύρου νιου τ` αλώνι». Την τρίτη μέρα του Πάσχα, αμέσως μετά την επιμνημόσυνη δέηση, ξεκινάει ένας χορός από τους γεροντότερους κατοίκους της περιοχής. Σιγά- σιγά και οι υπόλοιποι κάτοικοι πιάνονται και σμίγουν με το χορό. Χορεύουν και τραγουδούν πασχαλινά τραγούδια, τελειώνοντας με τον «κελεφτό» χορό, που έχει τις ρίζες τους στην επανάσταση του 1821 και στην τραγική σφαγή 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους. Εντυπωσιακό είναι πως το μήκος του χορού που φτάνει -και πολλές φορές ξεπερνά- και τα 40 μέτρα.

Ύδρα

Μ. Παρασκευή πρωί και όλοι οι νέοι χωρίζονται σε δύο ομάδες. Η μία ομάδα στολίζει τον Επιτάφιο και η άλλη πάει στο λιμάνι για να ετοιμάσει την κρεμάλα, στην οποία θα κρεμάσουν το ομοίωμα του Ιούδα. Την τοποθετούν σε μία βάρκα, ώστε να κρέμεται πάνω από τη θάλασσα το ομοίωμα που από πριν έχουν κατασκευάσει και γεμίσει με εύφλεκτη ύλη. Το βράδυ, μετά από την περιφορά του Επιταφίου, ο ιερέας ανεβαίνει στη βάρκα και βάζει φωτιά στο ομοίωμα του Ιούδα.

Μονεμβασιά  

Εξαιρετικά καταπληκτική η ατμόσφαιρα στα σοκάκια της μεσαιωνικής πολιτείας, κατά την περιφορά του Επιταφίου. 

Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, στον περίβολο της εκκλησίας του Ελκόμενου Χριστού, γίνεται το κάψιμο του Ιούδα, ενός ομοιώματος φτιαγμένου από ξύλα, άχυρα και εκρηκτικά. 

Λεωνίδιο  

Φαντασμαγορικό θέαμα που αποτυπώνεται στο μυαλό και στην καρδιά όποιου το παρακολουθήσει, αποτελεί το έθιμο των αερόστατων που πραγματοποιείται το βράδυ της Ανάστασης. Κάθε οικογένεια ετοιμάζει το δικό της αερόστατο. Μια ετοιμασία που απαιτεί εβδομάδες και τη συμμετοχή μικρών και μεγάλων. Με χαρτί και καλάμι φτιάχνουν αερόστατα που φτάνουν και τα δύο μέτρα ύψος. Τα πυροδοτούν με ένα πανί ποτισμένο με λάδι, που λέγεται «καλλυμάρα», και αυτά υψώνονται στον ουρανό. Πάνω από 100 αερόστατα, από κάθε ενορία, ανυψώνονται στον ουρανό. Απλά υπέροχο… 

Κάθε γωνιά της Ελλάδας είναι γεμάτη από Πασχαλινά έθιμα και παραδόσεις. Επιλέξαμε, ενδεικτικά, μερικά από τα πιο εντυπωσιακά για να γνωρίσουμε την πολυποίκιλη έκφραση της πίστης μας.

Καλό Πάσχα!