Τον Οκτώβριο του 2025, κατά τη διάρκεια του διεθνούς τελικού της διοργάνωσης iGEM Grand Jamboree 2025 που έλαβε χώρα στο Παρίσι όπου συγκεντρώνονται ομάδες από όλον τον κόσμο για να παρουσιάσουν τα έργα τους στο πεδίο της συνθετικής βιολογίας, η ομάδα iGEM IOANNINA κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο. Η iGEM IOANNINA εκπροσώπησε το ελληνικό πανεπιστημιακό δυναμικό και ανέπτυξε το πρότζεκτ με τίτλο Amadryads, με στόχο τη σωτηρία των αιωνόβιων πλατάνων (Platanus spp.) από την καταστροφική μυκητιακή ασθένεια Canker Stain (προκαλούμενη από το Ceratocystis platani). Η ασθένεια Canker Stain απειλεί όχι μόνο το φυσικό περιβάλλον των πλατάνων στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην Ήπειρο και στη λεκάνη της λίμνης των Ιωαννίνων, αλλά και την οικολογική και πολιτιστική κληρονομιά που αντιπροσωπεύουν αυτοί οι μεγάλοι δένδροι. Με τη χρήση συνθετικής βιολογίας και καινοτόμων τεχνικών, η ομάδα κατάφερε να δημιουργήσει ένα πρωτότυπο σύστημα αντιμετώπισης της νόσου, κάτι που κρίθηκε επαρκώς θετικό από την κριτική επιτροπή και της απέδωσε χρυσό μετάλλιο.
Η ομάδα αποτελείται κυρίως από φοιτητές του Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (University of Ioannina), από το Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών και άλλες συναφείς κατευθύνσεις. Υπό την καθοδήγηση καθηγητών και ερευνητών, εργάστηκαν σε εργαστήριο, ανάπτυξη μεθόδων, παρουσίαση, τεκμηρίωση, όλα στο πλαίσιο του διαγωνισμού. Η ομάδα iGEM IOANNINA βλέποντας τα δένδρα να προσβάλλονται, θέλησε να συνδυάσει την ακαδημαϊκή έρευνα, με κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη: «Γιατί να αφήσουμε τις ρίζες μας να σαπίσουν όταν μπορούμε να σώσουμε το δέντρο;» φαίνεται να ήταν η φιλοσοφία τους. Η διάκριση με χρυσό μετάλλιο αποτελεί αναγνώριση της υψηλής ποιότητας του έργου τους, της καινοτομίας, της τεκμηρίωσης και της πρακτικής εφαρμογής, σε έναν παγκόσμιο διαγωνισμό συνθετικής βιολογίας.
Τα στάδια της προσπάθειας
Η ομάδα ξεκίνησε με την εντολή της ανάγκης: να μελετήσει την πορεία της ασθένειας στους πλάτανους, να εντοπίσει κρίσιμα στάδια εισβολής και μετάδοσης του μύκητα, και να σχεδιάσει τρόπο παρέμβασης. Κατόπιν, ανέπτυξε εργαστηριακά μοντέλα, εφαρμογή τεχνολογίας που θα μπορούσε να λειτουργήσει «στο πεδίο», και παρουσίασε τα αποτελέσματα στο σταντ της διοργάνωσης, όπου κρίθηκε ότι πληρούσε τα κριτήρια για χρυσό μετάλλιο (συμπεριλαμβανομένης της «proof-of-principle» λειτουργίας). Η παρουσίασή τους συγκέντρωσε διεθνείς κριτές, συναδέλφους ομάδες και κοινό, και καταγράφηκε ως μία από τις κορυφαίες στον τομέα «προστασία βιοποικιλότητας», θέμα ζωτικής σημασίας για την εποχή μας.
Γιατί αυτή η διάκριση έχει μεγάλη σημασία
Πρώτον, αναδεικνύει ότι ελληνικές ακαδημαϊκές ομάδες μπορούν να λειτουργούν σε διεθνές επίπεδο, σε ανθρωποκεντρικούς και περιβαλλοντικούς τομείς, συνοδεύοντας τη βασική έρευνα με εφαρμοσμένη διάσταση.
Δεύτερον, η διάσωση των πλατάνων, που εκτός από δένδρα είναι ζωντανοί μάρτυρες των πολιτιστικών ιστοριών των περιοχών μας, αποκτά και τεχνολογική-βιολογική διάσταση. Η ομάδα iGEM IOANNINA συνδύασε τη βιολογία, τη μηχανική, την πληροφορική, το εργαστήριο και την περιβαλλοντική συνείδηση.
Τρίτον, η κατάκτηση χρυσού μεταλλίου ενισχύει την εικόνα της Ελλάδας στον τομέα της καινοτομίας και της έρευνας. Είναι μήνυμα προς τις επόμενες γενιές φοιτητών: ότι η έμπνευση + η σκληρή δουλειά + η δημιουργικότητα μπορούν να μεταμορφώσουν την τοπική πρόκληση σε διεθνές επιτευχθέν.
Η ομάδα δήλωσε ότι αυτή είναι μόνο η αρχή, το έργο Amadryads θα συνεχιστεί: με δοκιμές επί των δένδρων, συνεργασίες με φορείς (τοπικές αρχές, κοινωνίες, περιβαλλοντικές οργανώσεις), και ενδεχομένως εμπορική-ερευνητική προώθηση. Η διάκριση στο Παρίσι μετατρέπεται έτσι όχι σε τελικό προορισμό, αλλά σε ένα μεγάλο βήμα προς την εφαρμογή. Παράλληλα, το μήνυμα προς την κοινωνία και τους πολίτες είναι καθαρό: Η τεχνολογία δεν είναι απομακρυσμένη από τη φύση, αλλά μπορεί να γίνει σύμμαχός της· οι φοιτητές μπορούν να είναι «πράκτορες» αλλαγής · και η προστασία του φυσικού μας περιβάλλοντος περνά μέσα από έρευνα, καινοτομία και συνεργασία.