Καβγάς για μια μακαρονάδα… στα γαλλικά
Σκηνή πρώτη: Κοντινό πλάνο στην πόρτα της τουαλέτας ενός καταστήματος στην οποία υπάρχει μια μικρή επιγραφή με τα αρχικά WC.
Σκηνή δεύτερη: Κουζίνα εστιατορίου. Κοντινό πλάνο στον πάγκο με τις μικροσυσκευές μαγειρικής. Ζουμ στο μίξερ. Ο διακόπτης ενεργοποίησης γράφει: ON/OFF.
Σκηνή τρίτη: Στο τηλέφωνο περιμένοντας τη «φωνή» του μενού οδηγιών. Το μήνυμα ηχογραφημένο στα αγγλικά. Μόνο. Χωρίς καν να προηγείται ένα γαλλικό “bonjour”.
Σκηνή τέταρτη: Στο εστιατόριο. Καθόμαστε. Ας παραγγείλουμε κάτι να φάμε. Να φάμε …pasta;;;
Στο Κεμπέκ είμαστε. Σε όλες τις σκηνές επεμβαίνει η αστυνομία γλώσσας!
Το Κεμπέκ, όπως αυτοπροσδιορίζεται, είναι μια κοινότητα μόλις 8 εκατομμυρίων γαλλόφωνων στην αγγλόφωνη Βόρειο Αμερική των 300 εκατομμυρίων κατοίκων. Δικαιωματικά, καλείται να προστατεύσει τη γλώσσα, τον πολιτισμό και την ιστορία του. Μέσα από μια σειρά νόμων και υπηρεσιών που θεσμοθετήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες, όχι πάντα με ευχάριστα για όλους αποτελέσματα, σήμερα οι Κεμπεκιώτες απολαμβάνουν την καθημερινότητα τους στο σπίτι, στο χώρο της εργασίας, στην εκπαίδευση, στο εμπόριο και στην επαφή τους με τις αρχές en français.
Στο Κεμπέκ όμως δεν ζουν μόνο γαλλόφωνοι. Το 7.7% του πληθυσμού, περίπου 600.000 άτομα είναι αγγλόφωνοι, ενώ το 12.3% έχει άλλη μητρική γλώσσα. Η απαλοιφή της αγγλικής από τις επίσημες γλώσσες της επαρχίας, σε αντίθεση με τον υπόλοιπο δίγλωσσο Καναδά, στο πέρασμα του χρόνου διαμόρφωσε ένα διαφορετικό τοπίο στο Κεμπέκ. Με μια ψύχραιμη ματιά θα διαπιστώσουμε στη σύνθεση του πληθυσμού κατοίκους διαφορετικών κατηγοριών και ταχυτήτων. Εξ’ ορισμού οι μη γαλλόφωνοι έχουν ελάχιστες πιθανότητες κοινωνικής και επαγγελματικής εξέλιξης αν δεν αφομοιωθούν –τουλάχιστον ως προς τη γλώσσα- από την κοινωνία του Κεμπέκ.
Ο νόμος που προστατεύει τη γαλλική γλώσσα είναι αυστηρός και η εφαρμογή του που αποσκοπεί στη γαλλοποίηση ανθρώπων και επιχειρήσεων είναι σχεδόν καθολική και απόλυτη, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Το Γραφείο της Γαλλικής Γλώσσας, ως ανεξάρτητη Αρχή, είναι αυτό που εποπτεύει την εφαρμογή του νόμου και επιβάλλει πρόστιμα στους παραβάτες.
Πολλές φορές οι υπάλληλοι του γραφείου έχουν κατηγορηθεί για υπερβάλλοντα ζήλο στην άσκηση της εργασίας των. Συνήθως μετά από καταγγελία, η «αστυνομία γλώσσας» επεμβαίνει για να διαπιστώσει αν έχει υπάρξει αδίκημα. Οι πιο συνηθισμένες καταγγελίες αφορούν σε βιτρίνες ή επιγραφές καταστημάτων και σε προϊόντα των οποίων στην ονομασία και στην περιγραφή δεν κυριαρχεί η γαλλική γλώσσα.
Σ΄αυτό το σκηνικό πριν από λίγες μέρες, υπάλληλος του Γραφείου της Γαλλικής Γλώσσας, μετά από καταγγελία, έκανε έφοδο στο ρεστοράν Buonanotte του Μόντρεαλ. Στα μενού τα πιάτα ζυμαρικών αναφέρονταν ως pasta, γεγονός απαράδεκτο για τον υπάλληλο του Γραφείου. Ο επιχειρηματίας έπρεπε να συμμορφωθεί, τυπώνοντας τους καταλόγους από την αρχή, αντικαθιστώντας τον διεθνή όρο pasta, ιταλικής προέλευσης, με κάτι πιο …γαλλικό, αλλιώς θα βρισκόταν αντιμέτωπος με βαρύ πρόστιμο. Ως επακόλουθο αυτής της λογικής, θα πρέπει να καταργηθεί κάθε όρος της διεθνούς κουζίνας, όπως σουβλάκι, σούσι, χάμπουργκερ, χοτ ντογκ, μοτζαρέλα, πάντ τάι, τάκο, κέτσαπ, τζατζίκι κ.ά. και να αντικατασταθούν με λέξεις που προφανώς ούτε οι ίδιοι οι γαλλόφωνοι Κεμπεκιώτες θα είναι σε θέση να αναγνωρίσουν.
Ο ιδιοκτήτης του Buonanotte αποφάσισε να μοιραστεί το πρόβλημα του με τους φίλους του στο Facebook. Μέσα σε λίγα λεπτά όλα τα sites κοινωνικής δικτύωσης πήραν φωτιά. Είχε δημιουργηθεί το pastagate! Χιλιάδες ειρωνικά, σαρκαστικά ακόμη και υβριστικά σχόλια κατέκλυσαν τους τοίχους του Facebook και του Twitter κάτω από το #pasta και #pastagate. Τα περισσότερα είχαν ως άμεσο αποδέκτη την νεοεκλεγείσα κυβέρνηση μειοψηφίας που σχηματίστηκε από το εθνικιστικό κόμμα του Κεμπέκ, το οποίο στις προγραμματικές του δηλώσεις είχε υποσχεθεί την αντικατάσταση του νόμου για την προστασία της γαλλικής γλώσσας με έναν πιο σύγχρονο, ακόμη πιο αυστηρό νόμο. Ανάμεσα στα ατελείωτα ευρηματικά tweets υπήρχαν και προτάσεις για αλλαγή της λέξης τζατζίκι σε moutarde greque (ελληνική μουστάρδα) και της English muffin σε pain diable (ψωμί του διαβόλου) καθώς το “English” στο Κεμπέκ ηχεί σαν κάτι διαβολικό.
Όσο περνούσαν οι ώρες το θέμα pasta απλωνόταν όλο και περισσότερο, τόσο στο διαδίκτυο όσο και στα υπόλοιπα παραδοσιακά και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης. Πρώτο θέμα σε όλα τα τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά δελτία ειδήσεων, από άκρη σε άκρη σε όλο τον Καναδά. Ολοσέλιδα ρεπορτάζ στις πανκαναδικές και τοπικές εφημερίδες. Λίγο αργότερα το θέμα πέρασε και στα διεθνή μέσα ενημέρωσης.
Η ηγεσία της κυβερνητικής παράταξης στην προσπάθεια της να αναλάβει άμεσα τη διαχείριση της κρίσης εξέδωσε μια λιτή ανακοίνωση στην οποία αναγνωρίζεται το χονδροειδές λάθος, το οποίο οφείλεται στον υπερβάλλοντα ζήλο του νεαρού σε ηλικία υπαλλήλου του Γραφείου.
Ο μεγάλος κερδισμένος αναμφισβήτητα είναι το ρεστοράν Buonanotte με την τεράστια διεθνή θετική δημοσιότητα που πήρε το θέμα του.
Όσο για τους κατοίκους του Κεμπέκ θα συνεχίσουν να ζουν σκηνές καθημερινής τρέλας κάθε φορά που ο ζήλος των υπαλλήλων του Γραφείου Γλώσσας θα ξεπερνάει τα όρια της λογικής.